Sự thần kỳ Nhật Bản bề nổi của khối băng chìm

Nhật Bản – Đất nước được thế giới gọi với cái tên sự thần kỳ Nhật Bản. Một đất nước vùng dậy sau chiến tranh, phát triển vượt bậc về kinh tế, đứng dầu về công nghệ tự động hóa, mở ra rất nhiều trào lưu về thời trang, thiết kế, … đất nước mà chúng ta đang nói đến chính là Nhật Bản. Để làm được sự thần kỳ khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ đó nước Nhật đã phải trả giá rất nhiều.

Có lần tôi nói chuyện với một bác người Nhật, tôi than vãn rằng ở Việt Nam chẳng bằng một góc ở Nhật, nào thì không khí ô nhiễm nặng, giao thông lộn xộn, công trình kiến trúc không được quy hoạch, thực phẩm bẩn, … Các bạn biết bác người Nhật bảo tôi cái gì không. Rất ngạc nhiên là bác ấy không chê Việt Nam, bác còn bảo mấy chục năm trước nước Nhật cũng không bằng một góc của Việt Nam, mấy chục năm sau nước Nhật đã phát triển vươn lên mạnh mẽ nhưng cũng để lại nhiều thương tổn nặng nề, sự thần kỳ Nhật Bản chỉ là bề nổi của khối băng chìm.

Qua đây các bạn chắc đã hiểu được phần nào, cái giá phải trả để có thể đạt được sự thần kỳ to lớn ra sao phải không, tôi sẽ điểm lại những “cái mất” mà nước Nhật đã phải bỏ ra để đổi lấy sự thần kỳ này cho các bạn rõ:

Đô thị hóa quá nhanh khiến nhiều người ở nông thôn lâm vào khốn cùng

Ở Việt Nam, đô thị hóa đã khiến nhiều làng quê trở nên tiêu điều, nông dân làm không đủ sống đã phải tha hương đi vào thành phố kiếm sống. Nhật Bản cũng vậy nhưng còn “thảm” hơn ở Việt Nam nhiều. Trong thời kỳ sau thế chiến thứ hai, nước Nhật ưu tiên lấy đất để xây dựng nhà máy, khu nghỉ mát, sân gôn, … Rất nhiều người dân bị ép lấy đất để làm dự án, nông dân không còn đất để làm ruộng phải vào các thành phố kiếm sống, tuy nhiên với trình độ học vấn thấp lại không có tay nghề, rất nhiều người đã không tìm được việc và trở thành ăn mày, vô gia cư. Thời kỳ này số lượng người vô gia cư ở các thành phố lớn rất nhiều, các nhà ga ở Nhật đa phần đều trở thành khu ổ chuột cho ăn mày và người vô gia cư.

Một số vì quá bất mãn đâm ra loạn trí đã dùng dao đâm loạn đám đông đi qua nhìn họ với cặp mắt khinh bỉ, cũng có kẻ khùng điên đem đổ xăng vào xe buýt rồi đốt cháy v.v… Có nhiều người già không nơi nương tựa cũng không còn sức khỏe để làm việc đã từng cố tình đi ăn trộm đồ hay thậm chí là đi đốt nhà ga để bị bắt vào tù. Trong khi đó, tại nông thôn chỉ còn lại những ông già bà lão với những đàn ông là trưởng nam của gia đình phải ở lại để kế nghiệp cha mẹ, những người này không thể tìm được vợ, do đó đã xuất hiện nhiều công ty môi giới giới thiệu các cô dâu đến từ các nước nghèo Á Châu. Số người làm ngành nông càng ngày càng giảm đi, trở thành vấn đề nghiêm trọng trong tương lai. Trong khoảng thời gian này, nước Nhật được thế giới ca ngợi là “ Japan as number One”.

Sự thần kỳ Nhật Bản được đánh đổi bởi bị già hóa dân số

Nghe có vẻ rất không liên quan nhưng thực tế là vậy, sự thần kỳ Nhật Bản một phần lớn được xây nên nhờ sự kỷ luật, chăm chỉ và ý thức cao của người dân nhưng nó lại kéo theo sự già hóa dân số cho đất nước này. Trong thời điểm đất nước phát triển, các công ty để thu được lợi nhuận đã khuyến khích nhân viên làm thêm giờ. Thế nhưng với sự phát triển như vũ bão của nền kinh tế, các mặt hàng đắt hơn trước gấp 2 gấp 3 lần và cuối cùng người làm công ăn lương ở Nhật dù làm đến 12 tiếng mỗi ngày nhưng cũng không khá giả hơn được bao nhiêu.

Bên cạnh làm thêm nhiều, thời gian rảnh của người lao động càng ít ỏi hơn. Mỗi người lao động ở Nhật thường phải mất đến 2h để đi lại mỗi ngày cộng với 12h làm việc, ngủ 6h, và thời gian còn lại chỉ có 4h mỗi ngày để làm tất cả mọi thứ khác. Hanh phúc gia đình đã bị hi sinh cho công việc, tỉ lệ người dân sống độc thân ngày một cao, tỉ lệ sinh con thấp kỷ lục trong nhiều năm dẫn đến sự già hóa dân số ở Nhật. Hệ lụy này thậm chí còn kéo dài cho đến này nay, chỉ tính riêng ở Việt Nam mỗi năm cung ứng khoảng 100.000 lao động sang Nhật Bản làm việc để bù đắp cho sự thiếu hụt lao động ở đất nước này. 

Áp lực công việc khiến nhiều người Nhật tự tử

Tỷ lê tự tử ở Nhật Bản được thống kê là cao nhất trên thế giới. Nguyên nhân chính khiến nhiều người Nhật tự tử là do sức ép từ công việc, họ phải gánh trên vai rất nhiều thứ trong khi họ đã làm 12 giờ mỗi ngày nhưng vẫn không thể nào đáp ứng được. Rất nhiều nguyên nhân khác dồn lại khiến người Nhật không thấy được lối thoát và tự tử là cách mà rất nhiều người Nhật lựa chọn.

Theo thống kê, trung bình mỗi ngày có 100 người Nhật tự sát. Có rất nhiều cách tự sát khác nhau như uống thuốc ngủ, nhảy sông, nhảy lầu, nhảy tàu, treo cổ … trong đó có một số cách khá phổ biến được nhiều người lựa chọn đó là nhảy lầu (nhảy từ trên tầng thượng các tòa nhà cao tầng xuống), nhảy tàu (lao ra trước đầu xe điện ngầm), treo cổ (thường nạn nhân lựa chọn rừng Aokigahara để làm nơi tuẫn táng).

Sự thần kỳ Nhật Bản đánh đổi bằng sự ô nhiễm môi trường trầm trọng

Ngày nay, khi sang Nhật chắc hẳn các bạn sẽ thấy nơi đây là một nơi cực kỳ sạch sẽ. Không khí trong lành, nước sinh hoạt là loại nước tinh khiết nhập khẩu từ Châu Âu, khói bụi trong thành phố gần như không có, thế nhưng không ai có thể tưởng tượng ra được khoảng 70 năm trước đây là một đất nước với độ ô nhiểm còn kinh khủng hơn Việt Nam rất nhiều lần.

Vào những năm 1950-1970, ô nhiễm nước, không khí, thực phẩm tại Nhật đã gây ra nhiều căn bệnh có hại cho con người. Trong số các căn bệnh này có 4 căn bệnh công hại lớn nhất là: Bênh Minamata – căn bệnh hội chứng thần kinh đầu tiên trong lịch sử nhân loại (1956 tại Kumamoto-ken) nhiễm độc thủy ngân. Bệnh dainiminamata (1964 tại ShinNigata-ken). Bệnh suyễn Yokkaichi ( 1962-1972 tại Mie-ken, shimane và Miyazaki-ken). Bênh itai-itai (1910-1970 tại Fukuyama).

Sau khoảng thời gian “chết chóc” đó, người Nhật bắt đầu ý thức hơn về những tác hại mà nền công nghiệp gây ra. Một ngân sách khổng lồ đã được chính phủ Nhật Bản chi cho lĩnh vực môi trường. Đồng thời rất nhiều biện pháp được đưa ra nhằm giúp cho môi trường được trong sạch hơn.

Người Nhật từng quay lưng với hàng nội địa

Cũng trong thời gian phát triển của nền công nghiệp, rất nhiều vấn đề đã phát sinh từ môi trường ô nhiễm, thực phẩm bẩn … không chỉ vậy, rất nhiều ngành hàng như công nghệ điện tử, điện dân dụng cũng không được người Nhật ưa chuộng. Có thể nói rằng đã có một khoảng thời gian người Nhật từng quay lưng với hàng nội địa.

Sau thời kỳ khủng hoảng đó, người Nhật đã có bước nhảy vọt hoàn toàn mới. Họ đầu tư phát triển công nghệ, đưa ra các sản phẩm không chỉ tốt và còn an toàn với người sử dụng. Sự thần kỳ Nhật Bản cũng bắt đầu từ cuộc cách mạng công nghệ này và cái giá họ phải bỏ ra khá nhẹ nhàng đó là nhiều năm thua lỗ của các công ty trong nước.

Lương cao nhưng vẫn nghèo

Ngày nay, Nhật Bản là một trong những đất nước có mức sống cao trên thế giới. Điểm đáng nói ở đây chính là thu nhập cao nhưng vẫn nghèo, vì sao vậy? 

Nhật Bản có chế độ phúc lợi xã hội tốt tuy nhiên để có phúc lợi tốt người dân cần phải nộp phí mỗi tháng mỗi năm từ thuế, bảo hiểm, giáo dục, … Chính vì phải chi quá nhiều khoản nên người dân Nhật Bản dù mức lương cao so với mặt bằng chung trên thế giới nhưng họ lại không hề khá giả. Nếu so sánh, các bạn có thể tưởng tượng khoảng 95% các chi phí ở Nhật đều đắt hơn gấp 10 lần ở Việt Nam, như vậy nếu ở Nhật đi làm lương 50 triệu VNĐ thì tương đương với ở Việt Nam lương 5 triệu mà thôi.

Có thể thấy rằng muốn đạt được thành công thì phải trả giá. Một người thành công phải trả giá ít nhất là thời gian còn nước Nhật thành công cũng đã phải trả giá rất nhiều rất nhiều. Do vậy, khi nhìn về Nhật Bản, nếu các bạn thấy những mặt tối, những góc khuất của đất nước này các bạn cũng đừng ngạc nhiên nhé. Họ đã chấp nhận đánh đổi để tạo nên sự thần kỳ Nhật Bản. Các bạn thì sao? Liệu các bạn có chấp nhận đánh đổi thứ gì đó để thành công hay không?

[2L]